Jezioro o powierzchni 415 ha położone jest w granicach administracyjnych miasta Olsztyn. Jezioro Ukiel złożone jest z czterech połączonych ze sobą przewężeniami akwenów: Olsztyńskiego (południowo-wschodni), z wyraźnie ukształtowaną zatoką nazywaną Miła, Gutkowskiego (północny), Łupstychskiego (zachodni) i Środkowego. Linia brzegowa jeziora jest dobrze rozwinięta, tworzy dużą liczbę zatok i półwyspów, z których największy – Ostrów - oddziela akwen Środkowy od Gutkowskiego. Brzegi jeziora są wysokie, jedynie w części wschodniej łagodniejsze. Ławica przybrzeżna jest piaszczysta, dno zbiornika jest urozmaicone i dość mocno zamulone. Jezioro jest położone 104,7m n.p.m., ma długość ok. 5,4km i szerokość ok. 1,7km, zaliczane jest do głębokich, gdyż jego średnia głębokość wynosi 10,6m, a największa głębia mierzy ok. 43m. Linia brzegowa ma długość 22550m.
Dostęp do jeziora jest bardzo dobry, praktycznie z każdej strony. Można dojechać również komunikacją miejską. Nad jeziorem istnieje wiele przystań, plaż, ośrodków, wypożyczalni sprzętu.
Mimo, iż jezioro znajduje się w granicach miasta odnajdziemy tu ciche i prawie dzikie miejsca, chociaż latem po jeziorze pływa wiele motorówek i skuterów wodnych. Wśród wędkarzy uchodzi za doskonałe łowisko leszcza, szczupaka i okonia. Szczególnie można polecić połowy z lodu. Występują tu także: płocie, liny, sumy, węgorze, sieje, sielawa i inne ryby.